Son günlerde ülkenin her tarafından kadın cinayetleri haberleri alıyoruz. Devletin ve medyanın olaya daha hassas yaklaşması , daha önce intihar süsü verilen cinayetlerin bu gün aslıyla tespiti iddiaları ve toplumun her kesiminde farkındalığın artması dışında olayların asıl sebebinin üzerinde kafa yormamız gerekir diye düşünüyorum.
Kadına , çocuğa , özürlüye hatta yaşlıya , 18-60 yaş arası erkeklerin şiddet uygulaması ve bazen öldürmeye kadar uzanmasının altında çok derin tarihsel bir arka plan olduğunu düşünüyorum.
Ademoğlu ilimle , irfanla aklını ve kalbini eğitmezse onda hayvani duygular hakim oluyor. Fiziki gücüne güvenen her insan diğerine tahakküm , baskın ve zulmü bir hak olarak görüyor. Eskilerin istibdat dediği bu kavrama yakından bakalım.
Bediüzzaman istibdat kavramını bakın nasıl anlatıyor: “İstibdat tahakkümdür, muâmele-i keyfiyedir, kuvvete istinat ile cebirdir, rey-i vâhiddir, sû-i istimâlâta gâyet müsâit bir zemindir, zulmün temelidir, insâniyetin mâhisidir. Sefâlet derelerinin esfel-i sâfilînine insanı tekerlendiren ve âlem-i İslâmiyeti zillet ve sefâlete düşürttüren ve ağrâz ve husûmeti uyandıran ve İslâmiyeti zehirlendiren, hattâ her şeye sirâyet ile zehrini atan, o derece ihtilâfâtı beyne’l-İslâm îkâ edip, Mûtezile, Cebriye, Mürcie gibi dalâlet fırkalarını tevlit eden, istibdattır. Evet, taklidin pederi ve istibdâd-ı siyasînin veledi olan istibdâd-ı ilmîdir ki, Cebriye , Râfıziye , Mûtezile gibi İslâmiyeti müşevveş eden fırkaları tevlit etmiştir.”
İstibdatı ayrıntılarıyla anlatan üstat istibdatın ne zamandan beri var olduğuna bakın nasıl cevap veriyor:
S- Şu pis istibdat ne vakitten bcceri başlamış geliyor?
C- İnsanlar hayvanlıktan çıkıp geldiği vakit, nasılsa bunu da beraber getirmişler.
S- Demek şu istibdat hayvaniyetten gelmedir.
C-Evet, Müstebid bir kurt, biçare bir koyunu parça, parça etmek; daima kavi zayıfı ezmek, hayvanların birinci düstur ve kavanin-i esasiyesindendir.(Münazarat sh. 91)
İstibdat kavramına kısaca değindikten sonra insanlığın yaşadığı tarihi sürece de göz atmakta fayda var. Tarih boyu insanlık birçok devrelerden çekerek bu güne geldi. Bediüzzaman, insanların yaşadığı bu devirleri şöyle özetler:Ehl-i dünyanın ve maddî tarihin nazarıyla, nev-i beşerin hayat-ı içtimâiyesi noktasında bakılsa, görülüyor ki hayat-ı içtimâiye-i siyâsiye îtibâriyle, beşer, birkaç devri geçirmiş. Birinci devri vahşet ve bedevîlik devri, ikinci devri memlûkiyet devri, üçüncü devri esir devri, dördüncüsü ecir devri, beşincisi mâlikiyet ve serbestiyet devridir.
Vahşet devri dinlerle, hükümetlerle tebdil edilmiş; nim-medeniyet devri açılmış. Fakat nev-i beşerin zekîleri ve kavîleri, insanların bir kısmını abd ve memlûk ittihaz edip, hayvan derecesine indirmişler.
Sonra bu memlûkler dahi bir intibâha düşüp, gayrete gelerek, o devri esir devrine çevirmişler; yani, memlûkiyetten kurtulup, fakat “El Hükmül Galib” olan zâlim düsturuyla yine insanların kavîleri zaiflerine esir muâmelesi yapmışlar.
Sonra, ihtilâl-i kebîr gibi çok inkılâplarla, o devir de ecîr devrine inkılâp etmiş. Yani, zenginler olan havas tabakası, avâmı ve fukarâyı ücret mukâbilinde hizmetkâr ittihaz etmesi, yani sermaye sahipleri ehl-i sa’yi ve ameleyi küçük bir ücrete mukâbil istihdam etmeleridir.
Bu devirde sû-i istimâlât o dereceye vardı ki, bir sermâyedar, kendi yerinde oturup, bankalar vâsıtasıyla bir günde bir milyon kazandığı halde; bir bîçare amele, sabahtan akşama kadar, tahte’l-arz mâdenlerde çalışıp, kût-u lâyemût derecesinde, on kuruşluk bir ücret kazanıyor. Şu hal, müthiş bir kin, bir iğbirar verdi ki, avâm tabakası havâssa îlân-ı isyan etti. Şu asrın tâbiriyle, sosyalistlik, bolşeviklik sûretinde, evvel Rusya’yı zîr ü zeber edip, geçer Harb-i Umûmiden istifade ederek, her yerde kök saldılar. Şu bolşevizm perdesi altındaki kıyâm-ı avâm, havâssa karşı bir kin ve bir tezyif fikrini verdiğinden, büyüklere ve havâssa âit medâr-ı şeref her şeyi kırmak için bir cesâret vermiş. (Mektubat,s.354)
Devlet–birey arasındaki ilişkilerde tarih boyunca sürekli olarak değişti. Önceleri bir yönetim aygıtı olan devleti elinde bulunduran kişi veya hanedanlar halka dilediği gibi davranmayı kendilerinde bir “HAK” olarak gördüler.
İslam Peygamberi ile başlayan bireyi devletin üzerine çıkarma, zayıfları , güçsüzleri koruma ve kollama , devleti birey için yapma yaklaşımı çok başarılı oldu ve tarihe asrı saadet olarak geçti. Fakat bu dönem sadece 30 yıl sürdü.4 halife yönetiminden sonra Muaviye b. Ebu Süfyan Bizans’tan aldığı saltanat sistemini yönetim sistemi olarak benimsedi. Hz. Hasan’a söz vermesine rağmen oğlu Yezid’i veliaht tayin ederek devlet yönetimini babadan oğla devam eden saltanat sistemine dönüştürdü.
Sıffin olayı ve sonrasında Muaviye b. Ebu Süfyan’ la başlayan, Yezid’le devam eden “ısırıcı” saltanat hayatın her alanını etkiledi. Siyaset, eğitim, ekonomi, ahlak, haklar , özgürlükler sanat v.b. tüm alanlara ısırıcı ve baskıcı bir saltanat ruhu hakim oldu. Hayatın her alanı çoğu zaman din , anane ,töre , gelenek isimleri verilerek saltanatın gölgesinde , onun istediği gibi yeniden tanzim edildi. Bu dizayna direnenler şehit edildi , ölüme ve işkenceye tabii tutuldu.(Hz. Hüseyin, İmam Zeyd, İmam Cafer , İmam Ebu Hanife , İmam Ahmet b. Hanbel v.b.)
Kara kaplı defteri açıp din adına , töre adına, gelenek adına konuşanlar gerçek dinden çok uzak olarak saltanatın gölgesinde şekillendirilmiş bir baskı ve zulüm sistemi dayattılar aslında.
Bu anlayış saltanatı devam ettiren devletlerde de aynen sürdürüldü. Baskıcı idari sistemlerde zararı hep zayıf olan kadın , çocuk , özürlü, ve yaşlılar gördü. Bu anlayışa göre güçlü erkek tek egemen unsurdu. Kadın onun malıydı ve istediği gibi tasarrufta bulunabilirdi. Onu dilediği gibi eğitebilir , bu konuda şiddete rahatlıkla başvurabilirdi. Bu dininde kendisine tanıdığı bir hak , hatta yüklediği bir sorumluluktu.
Adalet, özgürlük, insan hakları bazı adil hükümdarların şahsi gayretleriyle sağlanmış olsa da genel itibariyle ihlal edildi. Onun için okumalarımızda ve değerlendirmelerimizde İslam’ı önceliyor ve önemli görüyorsak Sıffin’ den önce ve Sıffin’den sonra diye iki ayrı bakışla tarihi ele almamız gerektiğini düşünüyorum. Bu 1400 yıllık saltanat sürekli devam etmiş iyi insanların elinde güzel neticeler verse de, kötü insanların elinde tam bir zulüm müessesine dönüşmüştür.
Osmanlı Devleti’nin son 150 yılında Ayanlara bir kısım hakların verilmesiyle başlayan süreç, Tanzimat, Meşrutiyet, Cumhuriyetle devam etmiştir. Bu süreçler geçmişin alışkanlıklarından dolayı çok sıkıntılı süreçler olarak yaşanmıştır. Osmanlının yıkılması ve Cumhuriyetin kurulmasıyla saltanat yıkılsa da bu kez halk adına karar veren müesseseler oluşmuştur. Tek kişinin yerine kararlar alan oligark diyeceğimiz bu kurumlar vesayete muhtaç gördükleri halk adına kendileri karar vermeye, anayasa ve yasa yapmaya devam etmişlerdir. Halka tepeden bakan bu yapılar tarafından yapılan 12 Eylül anayasası bu güne kadar etkinliğini sürdürmüştür. Yani trenin gideceği rayları ve rotasını bu oligarklar belirlerken, demokrasi görüntüsü olsun, dünyaya rezil olmayalım gibi mülahazalarıyla “dostlar alışverişte görsün kabilinden trenin yönetimine dair kısıtlı bir kısım imkânları halkın temsilcilerine bırakmışlardır.
Devlet , her ne kadar kişi ve hanedan yönetiminden kurtarılmışsa da bu kez Jakoben, ” halka rağmen halk için” düşüncesine sahip , halkı “cahil , bir şey bilmez , karnını kaşıyan adam, bidon kafalı , kendini ve haklarını bilmez , kendine yetemez” gören oligarşik grup ve kurumların tasallutu altına girmiştir. Bu durum 12 Eylül 2010 tarihine kadar devam etmiştir.
12 Eylül 2010 da benim “ 1400 YILDAN SONRA İLK DEFA…” başlığıyla yazdığım yazıda ifade ettiğim tarihin kırılma noktası diyebileceğimiz bir gelişme yaşandı. Bu tarihte, 1400 yıldan sonra ilk defa halka, kendi yönetimiyle ilgili temel konularda kendinin karar vermesi imkânı kendisine tanınmış, halkta bu imkânı çok güzel değerlendirmiş, saadet sarayının kapısını açmıştır. Bundan sonra en yüksek sesle “bir daha saltanata asla”, “bir daha oligarklara asla” ,”tam özgürlükçü, tam demokratik anayasa “ talebiyle yoluna devam edecektir.( https://www.cemilpasli.com/siyaset/1400-yildan-sonra-ilk-defa )
Şimdi artık birey , kendisine hizmet için kurulmuş bir müessese olan devlete karşı daha güçlüdür. Olması gereken budur. Birey devlet için değil ,devlet birey içindir. Devlet bireylerin huzur ve mutluluğu içindir ve merkezde İNSAN vardır. Özellikle anayasanın 10. maddesinde yapılan değişiklikler çocuk , kadın, özürlü ve yaşlı için pozitif ayrıcalıklar içeriyor. Bu anayasa değişikliğinin altının doldurulması konusunda çok ciddi ve bir çok alanda yoğun çalışmalar yapılmalıdır.
Zihinler dönüşmeden bu problemin çözülemeyeceği açıktır. Bir taraftan kadın ve çocuklarımızı korumak için gereken önlemler alınırken diğer taraftan işin kaynağına , bataklığın kurutulmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır.2005 yılından beri ‘Daha etkin bir sosyal devlet için ‘Tek Çatı’ (https://www.cemilpasli.com/daha-etkin-bir-sosyal-devlet-icin-tek-cati-onerim/ ) ismiyle devletin sosyal hizmet sunumunun değişmesi konusunu feryatlarla dile getirdim. Bu gün bazı eksikleri olsa da eskiye nazaran dev bir adım atıldı.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı işin temeli olan ‘eğitim’ ayağını öncelemelidir. Sosyal Hizmet Meslek Liseleri , Sosyal Hizmet Yüksel Okulları , Sosyal Hizmet Fakülteleri açılmalı, Meb, Sağlık Bakanlığı ve DİB ve STK’lar ile ortak eğitim seferberliğine derhal başlanmalıdır. Alo 183 herkesin bildiği bir hat haline getirilmeli ve içi doldurulmalıdır. Özellikle ilgili kamu görevlileri mutlaka eğitilmelidir.